Od 2014 roku w sprawie unormowania sytuacji na Ukrainie działała dyplomacja czterech krajów – Francji, Niemiec, Ukrainy i Rosji. Spotkania przedstawicieli tych państw odbywały się w formacie tzw. normandzkiej czwórki. Pierwsze spotkanie w ramach formatu normandzkiego miało miejsce 6 czerwca 2014 roku podczas obchodów 70. rocznicy lądowania wojsk alianckich w Normandii (stąd nazwa tego formatu negocjacji). W sumie do końca 2021 roku odbyło się tych spotkań siedem. We wszystkich spotkaniach, poza jednym z 24 lutego 2015 roku, w którym udział wzięli ministrowie spraw zagranicznych, uczestniczyli Władimir Putin, Petro Poroszenko, Angela Merkel i Francois Hollande. Po wyborach prezydenckich w 2019 roku odbyło się jedno spotkanie w Paryżu (9 grudnia 2019 r.), w którym udział wzięli Władimir Putin, Angela Merkel, Emmanuel Macron i Wołodymyr Zełenski.

27 lipca 2020 roku podpisano zawieszenie broni, które było najdłużej przestrzegane. Mimo że w jego trakcie dochodziło do incydentów, to od jego podpisania do połowy 2021 roku zginęło wielokrotnie mniej osób, niż w okresach je poprzedzających.

Wybory prezydenckie na Ukrainie w 2019 roku rozbudziły oczekiwania Kremla. Rosja oczekiwała ustępstw ze strony Zełenskiego w sprawie konfliktu na Donbasie. Kijów był jednak nieustępliwy, a Zełenski nie zgadzał się, by wizerunek Rosji w formacie normandzkim opierał się na roli negocjatora a nie strony konfliktu. W związku z tym wiosną 2021 roku Rosja rozpoczęła demonstrację siły, koncentrując na Krymie pod pozorem ćwiczeń znaczne siły wojskowe (ok. 100 tys żołnierzy). W rezultacie tych działań Stany Zjednoczone złagodziły sankcje dotyczące budowy gazociągu Nord Stream 2. W czerwcu 2021 roku Sojusz Północnoatlantycki wstępnie zaaprobował plany Kijowa o wstąpieniu do NATO.

Od wiosny 2021 roku na terytoriach przylegających do Ukrainy (rosyjski Zachodni Okręg Wojskowy i Białoruski Wschodni Okręg Wojskowy) zaczął być gromadzony ciężki sprzęt i armia. Jednocześnie Putin zaczął eskalować konflikt z Europą. Podczas posiedzenia w ramach formatu normandzkiego zaczął on oskarżać świat zachodni o potęgowanie napięć w Europie Wschodniej i zażądał „gwarancji bezpieczeństwa”, obejmujących zobowiązanie do nierozszerzania NATO na wschód, usunięcie systemów ofensywnych z okolic granic Rosji i powrót do potencjału wojennego i infrastruktury sprzed 1997 roku.

W dniach 10-20 lutego 2022 roku na Białorusi odbyły się manewry wojskowe z udziałem 100 tys. rosyjskich żołnierzy. W tym samym czasie (13-19 lutego) na Morzu Czarnym odbyły się ćwiczenia Floty Czarnomorskiej. W następstwie manewrów, z Białorusi i Zachodniego Okręgu Wojskowego nie zostało wycofane rosyjskie wojsko, a wręcz zwiększono jego liczebność.

15 lutego 2022 roku Duma Państwowa poparła wniosek o uznanie niepodległości Donieckiej Republiki Ludowej i Ługańskiej Republiki Ludowej. 21 lutego Władimir Putin podpisał dekret w tej sprawie.

24 lutego 2022 roku Putin wystąpił z orędziem do narodu i ogłosił zainicjowanie „wojskowej operacji specjalnej” mającej na celu obronę ludności Donbasu przed „ludobójstwem” oraz „demilitaryzację i denazyfikację Ukrainy”. Oficjalnie o interwencję militarną wystąpiły nowouznane przez Rosję (dzień wcześniej) republiki. W godzinach porannych rozpoczęła się inwazja na Ukrainę.

Fot.: Wołodymyr Zełenski. Źródło: CC0.