Międzynarodowy Trybunał Karny wobec rosyjskich zbrodni w Ukrainie popełnianych po 24 lutego 2022

powiedział w wywiadzie dla CNN 15 kwietnia 2022 r. Benjamin Ferencz ostatni żyjący prokurator norymberski, który w ten sposób skomentował rosyjską agresję zbrojną na Ukrainę oraz pojawiające się dowody na zbrodnie dokonywane przez żołnierzy rosyjskich.

Zbrojna napaść Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, z częściową okupacją poszczególnych części suwerennego terytorium Ukrainy, stanowi zbrodnię agresji w rozumieniu prawa międzynarodowego, w szczególności Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ (1974) oraz Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (dalej – MTK), w którym zawarto wiążącą definicję zbrodni agresji. Agresja Federacji Rosyjskiej oraz ostrzał terytorium Ukrainy prowadzony z powietrza, lądu oraz morza rozpoczął otwarty międzynarodowy konflikt zbrojny między obydwoma państwami, w którym zastosowanie powinno mieć międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych, w szczególności cztery konwencje genewskie z 1949 r. mające na celu ochronę ofiar konfliktów zbrojnych. Napaść zbrojna Federacji Rosyjskiej rozpoczęta w dniu 24 lutego 2022 r. stanowi jedynie nowy etap dotychczasowej agresji zbrojnej tego państwa przeciwko Ukrainie – tj. etap oficjalnie wypowiedzianych działań zbrojnych Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie.

Otwarta zbrojna napaść Federacji Rosyjskiej na inne suwerenne państwo – Ukrainę, która przez państwa-agresora nazywana jest „specjalną operacją wojskową”, ewidentnie spełnia przesłanki zbrodni agresji. Należy jednak pokreślić, że MTK nie posiada jurysdykcji wobec zbrodni agresji dokonanej przeciwko Ukrainie, gdyż ani Ukraina ani Federacja Rosyjska nie są stroną Statutu Rzymskiego. Złożenie przez Ukrainę deklaracji o przyjęciu jurysdykcji MTK nie jest tożsame z byciem stroną Statutu Rzymskiego. MTK pozostaje zatem możliwość ścigania osób odpowiedzialnych za popełnienie pozostałych zbrodni objętych jurysdykcją Trybunał, a zatem zbrodni ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych popełnionych przez żołnierzy rosyjskich w Ukrainie. Otwartym pozostaje jednak zagadnienie, czy MTK, utworzony poniekąd dzięki pracom i doświadczeniu Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii oraz Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy, jest w stanie skutecznie ścigać i osądzić osoby odpowiedzialne za popełnianie najcięższych zbrodni prawa międzynarodowego na terytorium Ukrainy w ramach rosyjskiej agresji zbrojnej? Czy działania dotychczas podjęte przez Biuro Prokuratora MTK wobec zbrodni na terytorium Ukrainy wskazują, że MTK współpracując z rządem Ukrainy i Biurem Prokuratora Generalnego Ukrainy jest w stanie podołać wyzwaniu jakim jest ściganie za popełnienie najcięższych zbrodni międzynarodowych w trakcie wciąż trwającej agresji zbrojnej, a w konsekwencji międzynarodowego konfliktu zbrojnego?

Niniejsza ekspertyza ma na celu ustalenie jakie działania zostały dotychczas podjęte przez Biuro Prokuratora MTK wobec najcięższych zbrodni wagi międzynarodowej popełnianych na terytorium Ukrainy przez rosyjskich żołnierzy oraz zbadanie, czy działania dotychczas podjęte przez MTK są wystarczające biorąc pod uwagę skalę popełnianych zbrodni oraz okoliczność, że rosyjska agresja zbrojna wciąż trwa.

PRZECZYTAJ CAŁOŚĆ