Raport ONZ: Rosja jest winna zbrodni przeciwko ludzkości na okupowanej Ukrainie

11 marca 2025 r. Niezależna Międzynarodowa Komisja Śledcza ONZ ds. Ukrainy (Independent International Commission of Inquiry on Ukraine, IICIHR) przedstawiła Radzie Praw Człowieka swój trzeci raport mandatowy (A/HRC/58/67). Jest to najobszerniejsze dotąd opracowanie dotyczące naruszeń prawa międzynarodowego w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę. Raport, złożony podczas 58. sesji Rady Praw Człowieka i oparty na rezolucji 55/23 przedłużającej mandat Komisji, został opatrzony datą 11 marca 2025 r., co czyni go pierwszym pełnym sprawozdaniem obejmującym pełne trzy lata inwazji Rosji .

Komisją kieruje były prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy, sędzia Erik Møse, a jej członkami są ekspert ds. wymiaru sprawiedliwości w okresach przejściowych Pablo de Greiff oraz prawniczka i obrończyni praw człowieka Vrinda Grover. Zespół zgromadził imponujący materiał dowodowy: 1 780 wywiadów (929 z kobietami i 851 z mężczyznami), liczne analizy biegłych, dokumentację medyczną, fotografie oraz nagrania wideo. Komisja podkreśla, że jej prace prowadzone są zgodnie z zasadami niezależności, bezstronności i podejścia „victim-centred”. Współpracę wykazały władze Ukrainy. Federacja Rosyjska nie uznała organu, ignorując 31 pisemnych wniosków o dostęp do informacji i terytorium.

Na podstawie zebranych dowodów Komisja jednoznacznie stwierdziła, że rosyjskie władze dopuściły się zbrodni przeciwko ludzkości, przede wszystkim wymuszonych zaginięć i systematycznego stosowania tortur popełnianych w ramach „szeroko zakrojonego i systematycznego ataku na ludność cywilną”, realizowanego zgodnie z koordynowaną polityką państwa. Analiza objęła zweryfikowaną próbkę niemal 100 przypadków zaginięć, setki relacji o torturach oraz liczne świadectwa przemocy seksualnej. W raporcie odnotowano też eskalację egzekucji jeńców i deportacji cywilów z terytoriów okupowanych do Rosji. Komisja uznała, że skala, regularność i schemat działań rosyjskich organów – od Federalnej Służby Bezpieczeństwa po Komitet Śledczy wskazują na świadomą politykę władz w Moskwie zmierzającą do podporządkowania ukraińskiej ludności poprzez terror.

W świetle ustaleń raportu IICIHR apeluje do społeczności międzynarodowej o kontynuację i intensyfikację mechanizmów rozliczenia zarówno przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym, jak i w ramach jurysdykcji uniwersalnej państw trzecich podkreślając, że impunitet dla zbrodni wobec cywilów stanowi bezpośrednie zagrożenie dla systemu prawa międzynarodowego jako całości.

Czytaj więcej